Το φαινόμενο more is consumed when more is offered.

Το μέγεθος της μερίδας για ορισμένα τρόφιμα έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, και μαζί με αυτό έχουν αυξηθεί και τα ποσοστά παχυσαρκίας.

Το μέγεθος των μερίδων χρησιμοποιείτε για πολλούς σκοπούς όπως είναι η διατροφική αξιολόγηση, οι διατροφικές συμβουλές και η διατροφική επισήμανση των τροφίμων, επομένως υπάρχει μια ποικιλία μεθόδων και προδιαγραφών μέτρησης. Αυτό έχει οδηγήσει σε διαφωνίες σχετικά με τις συστάσεις για το μέγεθος της μερίδας μεταξύ των κατασκευαστών, των διανομέων, των εστιατορίων και των επαγγελματιών υγείας οδηγώντας του καταναλωτές σε κατάσταση σύγχυσης σχετικά με τις ποσότητες τροφίμων που καταναλώνουν, αυξάνοντας την πιθανότητα υπερκατανάλωσης τροφής και την παχυσαρκία.

Το μέγεθος μερίδας από τους επαγγελματίες υγείας ορίζεται ως η ποσότητα που πρέπει να καταναλώνεται από ένα άτομο. Το μέγεθος της μερίδας μπορεί να αναφέρεται με βάση το βάρος (γραμμάρια) ή τον όγκο,  σε μέτρα για τα νοικοκυριά (π.χ. κουταλιές), σε μέτρο σύγκρισης (π.χ. μια γροθιά) ή σε σχέση με το μέγεθος ενός αντικειμένου αναφοράς, (π.χ. μέγεθος «σπιρτόκουτου»).

Μελέτες σχετικά την εξέλιξη στο μέγεθος των μερίδων φαγητού έχουν δείξει ότι ειδικότερα οι μερίδες ενεργειακά πυκνών τροφίμων (τρόφιμα με μεγάλη θερμιδική απόδοση) έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η τάση αυτή δεν περιορίστηκε μόνο στις μερίδες εστιατορίων αλλά και στις μερίδες του σπιτικού φαγητού που έχουν επίσης αυξηθεί τα τελευταία 70 χρόνια, σύμφωνα με τις συνταγές σε βιβλία μαγειρικής.

Που οδηγεί η αυξανόμενη τάση για μεγαλύτερες μερίδες?

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η με την κατανάλωση μεγαλύτερης μερίδας αυξάνεται και η ενεργειακή πρόσληψη θερμίδων. Η κατανάλωση διπλάσιας ποσότητας φαγητού οδηγεί, κατά μέσο όρο, σε αύξηση της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 35%.

Επιπλέον, σύμφωνα με μια ανασκόπηση, η πρόσληψη ενέργειας από τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά, όπως είναι ο καφές με σαντιγί ή σιρόπι, λόγω επιλογής μεγαλύτερου μεγέθους του προϊόντος μπορεί να είναι μέχρι και 215 – 279 θερμίδες / ημέρα παραπάνω.

Όταν τρώω υγιεινά μπορώ να τρώω όσο θέλω?

Τα τρόφιμα περιέχουν μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά. Ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε πρωτεΐνη, υδατάνθρακα και λίπος αποδίδουν και τις ανάλογες θερμίδες στον οργανισμό.

Καθετί που τρώμε περιέχει θερμίδες, είτε προέρχονται από ένα «υγιεινό» είτε «ανθυγιεινό» ή όχι και τόσο υγιεινό τρόφιμο.

Επομένως, οι μερίδες φαγητού πρέπει να είναι στα φυσιολογικά πλαίσια ακόμη και όταν καταναλώνουμε ένα πρόγραμμα προσεγμένο όσον αφορά την ποιότητα της τροφής.  Αυτό είναι σίγουρα σημαντικό για τη συνολική υγεία, όμως όταν θέλουμε να επιτύχουμε απώλεια σωματικού βάρους, σίγουρα η ποσότητα μετράει!

Για παράδειγμα, εάν αντικαταστήσετε μια σοκολάτα με μια γεμάτη χούφτα αμύγδαλα, τα αμύγδαλα έχουν σίγουρα υψηλότερη θρεπτική αξία και είναι μια πιο υγιεινή επιλογή, όμως χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα που θα καταναλώσετε, διαφορετικά τα αμύγδαλα μπορεί να αποδώσουν περισσότερες θερμίδες από μια συσκευασμένη σοκολάτα.

  • Ένας τρόπος για να καταναλώνετε μικρότερη ποσότητα φαγητού είναι χρησιμοποιώντας μικρότερο πιάτο, ώστε να σας βοηθήσει να μειώσετε το μέγεθος της μερίδας σας. Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο Cornell έδειξε τα άτομα που κατανάλωναν το φαγητό τους σε μικρότερο πιάτο πίστευαν ότι κατανάλωναν κατά μέσο όρο 18% περισσότερες θερμίδες από ό, τι στην πραγματικότητα. Επίσης, μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που χρησιμοποίησαν μεγαλύτερα μπολ σέρβιραν στο κυπελλάκι τους 33% περισσότερο φαγητό (στην παρούσα μελέτη ήταν παγωτό), σε σχέση με τα άτομα που χρησιμοποίησαν μικρό κυπελλάκι.
  • Καταναλώστε μια ποικιλία από όλες τις ομάδες τροφίμων και επιτρέψτε στον εαυτό σας να καταναλώνει αυτό που επιθυμεί, χωρίς ενοχές. Η ισορροπία μεταξύ των τροφών που είναι θρεπτικές για το σώμα μας και των τροφών που μας προσφέρουν την ικανοποίηση και την απόλαυση είναι αυτό που μας βοηθάει να έχουμε μια ουσιαστική και υγιής σχέση με το φαγητό.
  • Το μέγεθος των μερίδων έχει σημασία και επηρεάζει πόση τροφή θα καταναλώσετε. Ενημερωθείτε για το συνιστώμενο μέγεθος μερίδας, ώστε να το εφαρμόζετε στο σπίτι.
  • Η αποφυγή ενεργειακά πυκνών τροφίμων και επιλογή χαμηλών σε θερμίδες τροφίμων μπορεί να συμβάλει στη μείωση της συνολικής πρόσληψης θερμίδων.

Πηγές:

Almiron-Roig, E., Navas-Carretero, S., Emery, P., & Martínez, J. A. (2018). Research into food portion size: Methodological aspects and applications. Food & function, 9(2), 715-739.

Steenhuis, I., & Poelman, M. (2017). Portion size: latest developments and interventions. Current obesity reports, 6(1), 10-17.