Με τον όρο εντερικό μικροβίωμα (gut microbiome) αναφερόμαστε στο σύνολο των γονιδίων των μικροοργανισμών του εντέρου, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο.

Η σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος στον άνθρωπο επηρεάζεται από την διατροφή της μητέρας, το είδος της γέννας, την χορήγηση αντιμικροβιακών στα πρώτα χρόνια της ζωής, και τον τόπο καταγωγής.

Πως όμως το μικροβίωμα του εντέρου συνδέεται με την διατροφή μας;

Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν πως το μικροβίωμα και η διατροφή έχουν αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις, με την διατροφή να τροποποιεί την σύνθεση του μικροβιώματος, αλλά και την σύνθεση του μικροβιώματος να επηρεάζει την ενεργειακή απόδοση της προσλαμβανόμενης τροφής. 

Η μελέτη PREDICT ανέλυσε την σχέση μεταξύ της σύνθεσης  του μικροβιώματος του εντέρου των συμμετεχόντων, τις διατροφικές τους συνήθειες και τους καρδιομεταβολικούς βιοδείκτες αίματος, και αποκάλυψε ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της διατροφής ενός ατόμου, της εντερικής χλωρίδας, και της υγείας του. 

Συγκεκριμένα, το μικροβίωμα του εντέρου σχετίστηκε με ασθένειες όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, και τα καρδιαγγειακά προβλήματα. 

Μάλιστα, η δυσβίωση, δηλαδή η μεταβολή στην σύνθεση του μικροβιώματος, φάνηκε να σχετίζεται με την εμφάνιση αυτών των ασθενειών πιο άμεσα και από τα γονίδια.

Η διατροφή φάνηκε να τροποποιεί την σύνθεση του μικροβιώματος. Μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές τροφές, που προάγει την καλή υγεία, φάνηκε να αυξάνει τους «καλούς» μικροοργανισμούς που σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο των κοινών ασθενειών. 

Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης, πως με βάση τα χαρακτηριστικά της μικροχλωρίδας του εντέρου μπορεί να προβλεφθεί η εμφάνιση παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι η ύπαρξη δύο γένων μικροβίων, Prevotella copri και Blastocystis, συσχετίστηκε με τη διατήρηση ενός σταθερού επιπέδου σακχάρου στο αίμα μετά από ένα γεύμα. Άλλα είδη συνδέθηκαν με χαμηλότερα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα και δείκτες φλεγμονής. 

Εντυπωσιακή ήταν η ανακάλυψη πως  το μικροβίωμα ασθενών με διαβήτη τύπου 2 ή και με παχυσαρκία διαφέρει από το μικροβίωμα των φυσιολογικών ατόμων, ενώ η απώλεια βάρους σχετίζεται με διόρθωση της δυσβίωσης.

Τέλος, ο μικρός αριθμός γονιδίων μικροοργανισμών, δηλαδή το μικροβίωμα με χαμηλή ποικιλομορφία σχετίζεται με αυξημένη φλεγμονή, δυσλιπιδαιμία, εναπόθεση λίπους, και με μειωμένη ανοχή στην γλυκόζη.

Μπορούμε όμως να αλλάξουμε το μικροβίωμα;

Οι μελέτες δείχνουν πως οι Μεσογειακού τύπου δίαιτες με αυξημένες φυτικές ίνες από φρούτα και λαχανικά και σύνθετους υδατάνθρακες, φαίνεται να βοηθούν στην αύξηση των «ευεργετικών» μικροοργανισμών, ενώ δίαιτες δυτικού τύπου με υψηλά ζωικά λίπη και απλά σάκχαρα προκαλούν δυσβίωση του εντέρου.

Συγκεκριμένα φαίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών αυξάνει ένα είδος μικροοργανισμών, το οποίο λέγεται Bifidobacterium lactis και βοηθάει στην διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Η Astaxanthin, ένα αντιοξειδωτικό παράγωγο των καροτενοειδών και το φαρμακευτικό μανιτάρι “Antrodia cinnamomea”, έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει την μικροβιακή ποικιλομορφία του εντέρου, ενισχύοντας την απώλεια βάρους και την βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ.

Αντιθέτως, η αυξημένη χρήση αντιβιοτικών προκαλεί δυσβίωση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία.

Τέλος, η αεροβική άσκηση βοηθάει στην αύξηση της ποικιλομορφίας του εντέρου.

Ενώ οι γνώσεις μας σχετικά με το εντερικό μικροβίωμα έχουν αυξηθεί σημαντικά, χρειάζονται περισσότερες μελέτες ώστε να κατανοηθεί επαρκώς ο ρόλος της μικροχλωρίδας του εντέρου.

Τελικά, ο ακριβής προσδιορισμός των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μικροοργανισμών και ξενιστών και η συσχέτισή τους με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής, θα επιτρέψει την πρόοδο στην εξατομικευμένη ιατρική και την ατομική διατροφική συμβουλευτική.

Πηγές:

  1. Link between gut microbes, diet and illnesses revealed, ScienceDaily 2021.
  2. Microbiome connections with host metabolism and habitual diet from 1,098 deeply phenotyped individuals, Nature Publishing Groups 2021.
  3. Profile of the gut microbiota of adults with obesity: a systematic review, European Journal of Clinical Nutrition, 2020.
  4. The gut microbiome as a target for prevention and treatment of hyperglycaemia in type 2 diabetes: from current human evidence to future possibilities, Diabetologia 2017.
  5. Microbiota associated with type 2 diabetes and its related complications, Food Science and Human Wellness 2014.
  6. The Role of Dietary Fibre in Modulating Gut Microbiota Dysbiosis in Patients with Type 2 Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomised Controlled Trials, Nutrients 2020.
  7. The Influence of the Gut Microbiome on Obesity in Adults and the Role of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics for Weight Loss, Preventive nutrition and food science 2020.