Τα βήματα για να κάνετε μια αλλαγή

Ανά διαστήματα, συχνότερα ή σπανιότερα, μπορεί να μη νιώθουμε ευχαριστημένοι με τη ζωή μας, μπορεί να θέλουμε να αλλάξουμε αλλά να μην έχουμε ιδέα από που να ξεκινήσουμε ή μπορεί να μην έχουμε καν συνειδητοποιήσει ότι χρειαζόμαστε μια αλλαγή.

Χαρακτηριστικά, με κάθε νέα χρονιά και επί τη ευκαιρία των “New year’s resolutions” σκεφτόμαστε ότι φέτος είναι η χρονιά που θα βελτιώσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, θα φροντίσουμε την υγεία μας και θα κάνουμε γυμναστική 3 φορές την εβδομάδα. Αλλά αργά ή γρήγορα το αναβάλλουμε μέχρι την επόμενη φορά ή/και χρονιά. Είναι λογικό, γι’ αυτό και συμβαίνει σε όλους. Η αλλαγή δεν είναι μια εύκολη διαδικασία και για να την πετύχουμε χρειάζεται πράγματι προσπάθεια.

Τα Στάδια Αλλαγής…

Η προσέγγιση των Σταδίων Αλλαγής ή αλλιώς το Διαθεωρητικό Μοντέλο Αλλαγής έχει φτιαχτεί έπειτα από ανάλυση περισσότερων από 300 θεωριών ψυχοθεραπείας, για να μας βοηθήσει στο ταξίδι της αλλαγής μας. Εξηγεί τα στάδια από τα οποία περνάμε όταν αλλάζουμε τη συμπεριφορά μας. Μάλιστα, στις φάσεις που νιώθουμε χαμένοι ή δυσκολευόμαστε να κάνουμε την αλλαγή που επιθυμούμε μπορεί να μας δώσει το ερέθισμα που χρειαζόμαστε για να παρέμβουμε και να προχωρήσουμε.

Πριν τη σκέψη

Πρόκειται για ένα στάδιο στο οποίο δεν αντιλαμβανόμαστε ακόμη την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και δε σκεφτόμαστε να την αλλάξουμε. Συχνά, τείνουμε να υπερασπιζόμαστε τις τρέχουσες κακές μας συνήθειες και αρνούμαστε ότι χρειαζόμαστε βοήθεια. Αν βρίσκεστε σε αυτό το στάδιο, μπορεί να αισθάνεστε ότι έχετε παραιτηθεί από την τρέχουσα κατάστασή σας ή να πιστεύετε ότι δεν έχετε κανέναν έλεγχο στη συμπεριφορά σας. Για παράδειγμα, αν η ζωή σας είναι κατά βάση καθιστική μπορεί να επηρεάζει τόσο την υγεία σας, όσο και τη διάθεσή σας χωρίς να το καταλαβαίνετε. Σε αυτό το στάδιο, όμως, μπορεί να σκέφτεστε “Δεν έχω σκοπό να ασχοληθώ με κάποιο άθλημα, ούτε να πάω για τρέξιμο στη γειτονιά”.

Για να συνειδητοποιήσετε που βρισκόσαστε, ξεκινήστε κάνοντας ερωτήσεις στον εαυτό σας, ξανασκεφτείτε με τι δεν είστε ευχαριστημένοι και αξιολογήστε τα μειονεκτήματα και τους τυχόν κινδύνους που ενέχει η συμπεριφορά σας. Σκεφτείτε, λοιπόν: “Μήπως είμαι πολλές ώρες μπροστά σε μία οθόνη;”, “Περπατάω έξω στη διάρκεια της ημέρας;” “Το έχω ξανανιώσει αυτό στο παρελθόν;”

Σκέψη

Σε αυτό το στάδιο, συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο τα πιθανά οφέλη από την πραγματοποίηση μιας αλλαγής, αλλά ταυτόχρονα σκεφτόμαστε αυτά που πρέπει να θυσιάσουμε για να την πετύχουμε. Αυτή η σύγκρουση δημιουργεί μια έντονη αίσθηση αμφιθυμίας σχετικά με την αλλαγή. Μάλιστα, λόγω αυτής της αβεβαιότητας, το στάδιο στοχασμού της αλλαγής μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια. Στο παράδειγμά μας, δηλώνουμε πλέον συνειδητοποιημένοι “ Ξέρω ότι η καθιστική ζωή με επιβαρύνει σωματικά και ψυχολογικά, αλλά δε μου είναι εύκολο να αρχίσω τρέξιμο.”

Αν σκέφτεστε να κάνετε μια αλλαγή, αναρωτηθείτε: Γιατί θέλετε να αλλάξετε; Υπάρχει κάτι που σας εμποδίζει να αλλάξετε; Τι θα μπορούσε να σας βοηθήσει στην αλλαγή; Οι απαντήσεις αυτές θα σας δείξουν πόσο έτοιμοι είστε για την αλλαγή και θα σας βοηθήσουν να την σχεδιάσετε.

Προετοιμασία

Το στάδιο της προετοιμασίας/καθορισμού είναι αυτό στο οποίο αποφασίζουμε να κάνουμε την αλλαγή. “Χρειάζεται να είμαι περισσότερο δραστήριος/α. Μπορώ να βρω κάτι που να μου αρέσει περισσότερο από το τρέξιμο” Πρόκειται για ένα στάδιο μιας προσωπικής έρευνας. Αρχίζουμε να ψάχνουμε τρόπους για να αλλάξουμε, προσδιορίζουμε τους επιμέρους μικρούς στόχους που θα μας οδηγήσουν στον απώτερο σκοπό μας.

Πολύ συχνά τείνουμε να προσπερνάμε αυτό το στάδιο, πηγαίνοντας από την σκέψη κατευθείαν στη δράση και αποτυγχάνουμε καθώς δεν έχουμε αφιερώσει αρκετό χρόνο στην αναζήτηση και δεν έχουμε πλήρως κατανοήσει την προσπάθεια που θα χρειαστεί να καταβάλουμε. Αν βρίσκεστε λοιπόν στο στάδιο της προετοιμασίας, ψάξτε πληροφορίες για την αλλαγή που θέλετε να κάνετε, καταγράψτε τα βήματα που θα σας οδηγήσουν στο στόχο σας και αναζητείστε την κατάλληλη υποστήριξη.

Δράση

Σε αυτό το στάδιο πια αρχίζουμε να λαμβάνουμε δράση εμπράκτως, αρχίζουμε να αλλάζουμε! Χρειάζεται να κάνουμε σταδιακά βήματα και να θέτουμε επιτεύξιμους στόχους που θα μας δώσουν το κίνητρο να συνεχίσουμε. Στην πραγματικότητα αυτό είναι το συντομότερο από όλα τα στάδια. Ο χρόνος που αφιερώνουμε στη δράση ποικίλλει. Γενικά, διαρκεί περίπου 6 μήνες, αλλά μπορεί κυριολεκτικά να είναι και μια ώρα!

Σε αυτό το στάδιο, εξαρτόμαστε από τη δύναμη της θέλησής μας. Κάνουμε μεγάλες προσπάθειες να εγκαταλείψουμε την παλιά μας συνήθεια και διατρέχουμε μεγαλύτερο κίνδυνο υποτροπής. Χρειάζεται, λοιπόν, να αφιερώσετε χρόνο επανεξετάζοντας τα κίνητρα και την πρόοδό σας, προκειμένου να συνειδητοποιείτε την εξέλιξή σας και να ανανεώνετε κάθε φορά τη δέσμευσή σας.

Διατήρηση

Στο στάδιο της διατήρησης, επικεντρωνόμαστε στο να υιοθετήσουμε τις αλλαγές μακροπρόθεσμα. Νιώθουμε αυτοπεποίθηση και πιστεύουμε ότι η αλλαγή είναι ενσωματωμένη πλέον στον τρόπος ζωής μας. Προσπαθούμε με συνειδητότητα και υπομονή να διαχειριστούμε τους πειρασμούς που μας σπρώχνουν προς τις παλιές μας συνήθειες.

Αν προσπαθείτε να διατηρήσετε μια νέα συμπεριφορά, αναζητούν τρόπους για να αντιμετωπίσετε τυχόν πειρασμούς. Αξιολογήστε την κατάσταση που βρίσκεστε, επιβραβεύστε τον εαυτό σας κάθε φορά που έχει καταφέρει να αποφύγει μια υποτροπή.

Υποτροπή

Η υποτροπή είναι ένα από τα συνήθη στάδια που υπάρχουν σε μια προσπάθεια αλλαγής. Όταν περνάμε από μια φάση υποτροπής, μπορεί να αντιμετωπίσουμε συναισθήματα αποτυχίας και απογοήτευσης.Το κλειδί είναι να μην τα αφήσουμε να σταματήσουν την προσπάθειά μας. Η καλύτερη λύση είναι να ξεκινήσουμε ξανά από το στάδιο της σκέψης για να συνειδητοποιήσουμε το λόγο της υποτροπής μας και τη σημασία που έχει να συνεχίσουμε την προσπάθεια.

Αν επιστρέψετε σε μια παλιά συμπεριφορά, ρίξτε μια προσεκτική ματιά στο γιατί συνέβη. Τι πυροδότησε την υποτροπή και τι μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε αυτά τα ερεθίσματα στο μέλλον;

Να θυμάστε…

Μερικές φορές χάνουμε το δρόμο μας και είναι φυσιολογικό! Δεν τρώμε καλά, δεν ασκούμαστε τακτικά, δεν πίνουμε αρκετό νερό, δεν αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας, τους φίλους και την οικογένειά μας. Πιθανώς, χρειαζόμαστε μια αλλαγή. Μπορεί, όμως, να μην κατανοούμε τι δεν πάει καλά ή να μην ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε. Η θεωρία των σταδίων αλλαγής μπορεί να γίνει η αφετηρία μας, για να μας δώσει πληροφορίες για το ταξίδι που πρέπει να κάνουμε ώστε να περάσουμε από το σημείο που βρισκόμαστε τώρα, στο σημείο που θέλουμε να φτάσουμε.